Od dębu korkowego do korka w butelce
Korek to surowiec naturalny, który pozyskiwany jest ze specjalnego gatunku drzewa, dębu korkowego o jednolitej i grubej korze. Porasta obszary basenu Morza Śródziemnego oraz Afryki Północnej. Za miejsce powstania tych wiecznozielonych dębów uznaje się Portugalię, gdyż to właśnie tam, na półwyspie iberyjskim obserwuje się największe zagęszczenie lasów korkowych. W Europie ponadto notowany jest także w Hiszpanii, Włoszech oraz Francji.
Najwięcej dębu korkowe rośnie w Portugalii
Surowiec ten towarzyszył ludzkości od niepamiętnych czasów. Pierwsze wyroby z korka datuje się na okres starożytnego Rzymu, gdzie był wykorzystywany do korkowania wina, tworzenia bojek pływających w akwenach oraz jako spławik do wędkowania. Choć minęło setki lat, niezmienne stosuje się go do wyrobów codziennego użytku ale również w budownictwie czy przemyśle spożywczym. Lekki, bezzapachowy i obojętny chemicznie stanowi idealny materiał termoizolacyjny obecny w domach, fabrykach, winiarstwie czy piwowarstwie.
Dlaczego korek nazywa się korkiem?
Źródłem korka jest wtórna tkanka okrywająca dębu korkowego, która produkowana jest przez warstwę komórek określanych mianem felogenu (tkanka korkotwórcza). Produkuje ona fellem czyli korek, który odkłada się na zewnątrz wzmacniając pęd rośliny. Powstałe w wyniku licznych podziałów komórki korka obumierają w ten sposób powstaje warstwa wypełnionych powietrzem, ściśle przylegających komórek o grubych ścianach, które mogą również ulegać zdrewnieniu. Dodatkowo wysycają je kwasy tłuszczowe oraz estry kwasów tłuszczowych i alkoholi, co wspólnie definiuje się jako suberyna. Zapewnia ona komórkom korka właściwości hydrofobowe, chroni także roślinę przed infekcjami grzybiczymi i bakteryjnymi.
Główne zalety korka
Surowiec ten wykazuje wiele cennych właściwości, które sprawiły, że jest tak szeroko używany w różnych gałęziach gospodarki.
- nieprzepuszczalność dla wody i gazów – ta cecha powoduje, że jest praktycznie niezatapialny, nie nasiąka zatem wilgocią przez to utrzymuje równowagę wodną między środowiskiem zewnętrznym a wewnętrznym. Ów hermetyczność oraz hydrofobowość, która wynika z niskiego ciężaru właściwego oraz warstwy kwasów tłuszczowych wyścielających jego komórki, sprawdza się zwłaszcza podczas produkowania korków do butelek;
- termoizolacja – powiązana z poprzednią właściwością, sprawia, iż korek nie nagrzewa się oraz przeciwnie, nie zamarza. Tworzy tym samym doskonały izolator. Można to sprawdzić samodzielnie dotykając korkowej podkładki, na której stała kubek z gorącym napojem;
- obojętność chemiczna – jak wspomniano powyżej, jest to surowiec naturalny, a martwe komórki „nie niosą” ze sobą żądnych chemicznych substancji, które wchodzą w reakcję z najbliższym otoczeniem. Dodatkowo jest antyelektrostatyczny. Dzięki temu materiał ten jest także idealny dla alergików i bywa tak często wykorzystywany podczas przechowywania żywności;
- wytrzymałość i elastyczność – choć początkowo wydaje się kruchy, w istocie korek jest bardzo trwały i może służyć nawet kilkadziesiąt lat. Nie ulega przecieraniu a dodatkowo jest odporny na działanie zarodników grzybów i bakterii.
Zbiór korka
Pozyskiwanie korka odbywa się w miesiącach maj-sierpień, bowiem wtedy właśnie kora najłatwiej „odchodzi” od pnia a dzięki szybkim podziałom komórkowym produkowana jest po krótkim czasie kolejna warstwa wtórnej tkanki okrywającej. Istotnym jest by osobnik, który posłuży do zbioru, miał co najmniej 60 cm średnicy w obwodzie. Wiek również ma znaczenie, generalnie im starsze rośliny, tym więcej posiadają korka. Drzewa żyją około 200 lat, a w ciągu tego czasu, okorowanie może odbywać się co 9-10 lat. Przy czym pierwszy zbiór pochodzi od dębu, który rośnie już co najmniej 25 lat.
Osoby zajmujące się okorowaniem, wykonują specjalne nacięcia wzdłuż w w poprzek kory, a następnie ściągają ją płatami. Z reguły nie „zahaczają” o pędy boczne. Poszczególne warstwy są odkładane i suszone przez wiele dni, a finalnie gotowane w parze wodnej dla uzyskania większej elastyczności. Stąd już prosta droga do producentów wyrobów z korka, które kupujemy i wykorzystujemy w różnych celach.